ایدز

هنگامی که دنیا برنامه بهداشت برای همه تا سال 2000 را پیگیری می کرد و زمانی که جهانیان ریشه کنی آبله را جشن می گرفتند و غلبه بر بسیاری از بیماریها عفونی مانند فلج اطفال ، کزاز نوزادان ، دیفتری ، سرخک و کنترل بیماریهای واگیر را نوید می دادند ، ناگهان در سال 1981 نوعی بیماری عفونی ناشناخته در آمریکا ، اروپا ، استرالیا و آفریقا به نام ایدز گسترش یافت . با گذشت حدود 20 سال و صرف میلیاردها دلار هزینه علی رغم بسیاری پیشرفتها هنوز دانشمندان موفق به کشف واکسنی برای پیشگیری و دارویی برای درمان قطعی آن نشده اند . با گسترش ایدز در آمریکای جنوبی و آسیا ، این بیماری هم اکنون بصورت جهانگیر در آمده است . تخمین زده شده که در حال حاضر در حدود 6/33 میلیون نفر آلوده به ویروس ایدز در جهان زندگی می کنند و حدود 3/16 میلیون نفر نیز توسط این بیماری جان خود را از دست داده اند . تنها در سال 1999، 6/5 میلیون نفر مورد جدید به موارد آلودگی اضافه شده که حدود نیمی از آنها بین 15 و 24 سالگی هستند .بیماری ایدز چیست؟عامل بیماری ویروسی است به نام :Human Immuno Deficiency Virus     یا   (HIV)ویروس نقض ایمنی انسان که به سیستم دفاعی بدن حمله می کند و باعث اختلال در فعالیت آن می گردد . بیشترین سلولهایی که درگیر می شوند ، لنفوسیتها هستند که جزو گلبولهای سفید می باشند . نام بیماری ایدز (AIDS) از حروف ( Acquired Immuno Deficiency Syndrome )   گرفته شده است و به معنی سندرم نقص ایمنی اکتسابی است . علائم بالینی  بیماری ایدز چیست ؟از زمان ورود ویروس به بدن تا زمان ظهور علائم بالینی به طور متوسط 10 سال طول می کشد ، در این مدت فرد آلوده به ویروس ایدز ظاهراً سالم بوده ولی می تواند عامل انتقال ویروس به دیگران باشد . این مسئله یکی از بزرگترین مشکلات برنامه مبارزه با ایدز است . این دوره را دوره بدون علامت می نامند . با کاهش تدریجی نیروی دفاعی بدن ، شخص وارد مرحله ظهور علائم بیماری می شود . یکی از این علائم ، بزرگ شدن غدد لنفاوی به ابعاد نیم تا دو سانتیمتر است . تورم این غدد ، قرینه بدون درد و طولانی ( حداقل سه ماه ) است و بعد از چند ماه خود بخود بتدریج کوچکتر می شوند . سایر علائم شامل : اسهال و تب بیشتر از یک ماه ، کاهش وزن بدن به میزان ده درصد ، تعریق شبانه روزی و خستگی و بی حالی می باشد . هیچیک از این علائم اختصاصی بیماری ایدز نیستند و ممکن است در جریان بیماری دیگر نیزعلائم مشابهی در فرد مشاهده گردد . سرانجام در مرحله نهایی به دلیل نقص کامل نیروی دفاعی بدن ، عفونتها و سرطانهای فرصت طلب ظاهر شده و شخص از پا در می آید . در برخی از بیماران ، یکی دو هفته بعد از ورود ویروس به بدن علائم مرحله حاد مانند : تب گلو درد ، بزرگی غدد لنفاوی ، درد مفاصل ، سردرد ، ضعف و بی حالی ، بی اشتهایی ، اسهال و استفراغ ظاهر شده و بعد از یک الی دو هفته خود بخود از بین می روند . این علائم شباهت کاملی با بسیاری از بیماریهای ویروسی دیگر دارد و معمولاً بیماری در این دوره تشخیص داده نمی شود . لیکن در صورت وجود رفتارهای پر خطر ( راههای سرایت ) در فرد ، به احتمال آلودگی به ایدز نیز باید توجه شود . چگونه می توان بیمار مبتلا به ایدز را شناسایی کرد ؟ تشخیص آلودگی به ویروس ایدز، فقط با آزمایش خون میسر است که آن هم از زمان ورود ویروس به بدن انسان تا زمانی که شواهد آزمایشگاهی ظاهر شود ، بین 2 تا 16 ماه فاصله وجود دارد که به آن دوره پنجره گفته می شود . در این دوران فرد آلوده کننده است ولی هیچیک از علائم بالینی و آزمایشگاهی را ندارد .ایدز چگونه سرایت می کند ؟ ایدز از سه راه قابل انتقال است : 1-         روابط پرخطر  .2-         از راه انتقال خون و فرآورده های خونی .3-         از مادر به کودک . 1-  روابط پرخطر  : 80 درصد آلوده شدگان به بیماری ایدز در دنیا به دلیل برقراری روابط جنسی با افراد آلوده به این بیماری مبتلا شده اند . 2-     انتقال خون و فرآورده های خونی : بیماری ایدز از طریق انتقال خون و فرآورده های آلوده به ویروس قابل انتقال است . در اکثر کشورهای جهان خون و فرآورده های خونی را از نظر آلودگی به ویروس ایدز مورد بررسی قرار می دهند . پنج درصد از آلوده شدگان به ویروس ایدز از این راه آلوده شده اند . هر وسیله تیز و برنده که بتواند در پوست یا مخاط خراش ایجاد کند یا وارد بدن شود مانند ابزار پزشکی و دندان پزشکی ، لوازم حجامت ، سوراخ کردن گوش ، ختنه ، خالکوبی ، طب سوزنی ، تیغ سلمانی و مسواک می تواند باعث انتقال ویروس گردد . این گونه وسایل باید یکبار مصرف باشند و یا حداقل به صورت مشترک استفاده نشوند . در مورد وسایلی مانند وسایل دندانپزشکی و پزشکی که امکان چنین کاری نیست باید وسائل به خوبی استریل شده باشند . مهمترین راه انتقال ویروس در ایران و برخی کشورهای دیگر جهان استفاده افراد معتاد از سرنگ یکدیگر برای تزریق مواد مخدر بوده است . 3-     از مادر به کودک : سومین راه انتقال از طریق مادر به کودک در طول حاملگی و زایمان است . ثابت شده است که شیر مادر آلوده می تواند سبب انتقال ویروس از مادر به فرزند باشد .  راههای عدم سرایت : علی رغم جداسازی ویروس ایدز از بسیاری از ترشحات بدن مانند خون ، ترشحات جنسی مردانه و زنانه ، بزاق ، ادرار ، اشک ، عرق ، شیر مادر ، مایعات جنب ، صفاق مغزی نخایی ، سرایت در اثر تماس با همه آنها صورت نمی گیرد و فقط خون و ترشحات جنسی و شیر مادر عامل انتقال هستند . لذا ویروس ایدز از طریق عطسه ، سرفه ، بغل کردن ، دست دادن ، روبوسی ، استفاده از ظروف غذا خوری ، لباسهای دست دوم دیگران ، لمس میله اتوبوس ، گوشی تلفن و شنا در استخرهای عمومی قابل انتقال نیست .  ایدز در ایران : اولین مورد ایدز در ایران در سال 1366 گزارش شد . این مورد یک کودک شش ساله مبتلا به بیماری هموفیلی بود که از فرآورده های خونی وارداتی استفاده می کرد . از آن پس تمام خونها و فرآورده های خونی اعم از داخلی یا وارداتی ملزم به آزمایش از نظر عفونت قبل از مصرف شدند . این آزمایشات توسط سازمان انتقال خون ایران انجام می پذیرد . بنابر آخرین آمار موجود ، تا تاریخ اول فروردین ماه 1380 تعداد مبتلایان به ویروس HIV در کشور به 2382 مورد رسیده است . که حدود 65% آنان را معتادین تشکیل می دهند که از طریق استفاده از سرنگ و سوزن مشترک برای تزیرق مواد مخدر آلوده شده اند . چه راههایی برای پیشگیری از ایدز وجود دارد ؟1-     با توجه به اینکه شایعترین راه سرایت در جهان از طریق آمیزش جنسی است بهترین راه پیشگیری از ایدز ، پایبندی به اصول خانوادگی و اجتناب از بی بند و باری  است . 2-     عدم استفاده مشترک از لوازمی که ممکن است در قسمتی از بدن بوسیله آنها خراش یا بریدگی ایجاد شود مانند : تیغ صورت تراشی ، خلال دندان یا مسواک .3-         استفاده از سوزن یا سرنگ یکبار مصرف برای تزریقات و استریل کردن کامل لوازم پزشکی و دندان پزشکی .پرهیز از مواد مخدر ، اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ وسوزن مشترک که راه مهمی برای انتقال ویروس است . از طرف دیگر مصرف هر نوع ماده مخدر چه تزریقی و چه خوراکی ، حتی الکل ، چون باعث کاهش هوشیاری و خویشتن داری می گردد ، می تواند انسان را در برابر رفتارهای پر خطر قرار دهد . آموزش :یکی از مهمترین گروه های  پر خطر ، جوانان می باشند و کسب آگاهی در زمینه کنترل و پیگشیری از ایدز جزو ضروریات آموزشی تمام کشورهاست .آنچه باید جوانان و نوجوانان درباره ایدز بدانند :- ایدز تاکنون درمان قطعی نداشته است . - ایدز قابل پیشگیری است . - ویروس ایدز می تواند توسط افرادی که در ظاهر سالم هستند نیز منتشر شود .     - ویروس ایدز از طریق برخوردهای اجتماعی مثل دست دادن ، غذا خوردن ، صحبت کردن ، حمام و توالت عمومی ، استخر شنا و ... منتقل نمی شود و نباید ازافراد آلوده یا مبتلا به ویروس ایدز وحشت داشت ، زیرا این بیماری تنها از راه رفتارهای پر خطر به انسان سرایت می کند و تماسهای معمول جامعه باعث انتقال بیماری نمی شود . پس ، از همدردی و حمایت خود نسبت به این بیماران و افراد آلوده به این ویروس دریغ نکنید